Wonen in Den Haag Zuidwest - 3
MORGENSTOND
Tijdens de fietstocht ‘Uniek Den Haag Zuidwest’ kun je in de wijk Morgenstond nog op een paar plekken te zien hoe ‘ideaal wonen’ na de oorlog er volgens de toenmalige ontwerpers uitzag. Rechte eenvormige bouwblokken van pakweg 90 woningen, die samen een buurt vormen en een aantal buurten samen vormen dan de wijk. Sociale controle, veiligheid, contacten met de buren (in het bouwblok meestal van dezelfde religie) en sociale cohesie. Gebouwen niet zo hoog dat je een lift nodig hebt en gezamenlijke binnenterreinen waar je buren en buurtbewoners ontmoet en waar je kinderen kunnen spelen. De maakbare samenleving anno eind jaren ’50.
Naar de betere buurten
Maar, zoals altijd: de tijden veranderen en naarmate de welvaart toeneemt vallen bij de bewoners de gebreken en mindere punten van de Zuidwest-woning steeds meer op: klein, gehorig, vochtig, geen contact met andere bewoners, geen eigen voor-of achtertuin en de goedkope woning past niet meer bij de inmiddels gegroeide sociale status: zij die ooit zo tevreden waren, verhuizen naar Zoetermeer of naar Wateringse Veld, in elk geval naar ‘een betere buurt’. O ja, en menigeen stuurt zijn kinderen naar een school buiten de wijk. En in de vrijgekomen woningen komen gezinnen die de lage huur nog net op kunnen brengen en dat is dan het begin van de ellende: … Voor je het weet heb je een probleem: zowel op het gebied van armoede, gezondheid, eenzaamheid als veiligheid.
10.000
Op dit moment kent Den Haag Zuidwest 32.500 woningen. De stad heeft een jaar of twee geleden de ambitie uitgesproken dat er in Zuidwest 10.000 woningen bij komen! Een derde van het huidige bestand en binnen dat voornemen komt dan verhoudingsgewijs net zoveel sociale woningbouw als er nu is. En als het even kan meer diversiteit in bewoners, met andere woorden: óok koopwoningen in het duurdere segment. En een havo en een vwo-school.
We gaan even voorbij aan de vraag of een groot (!) gedeelte van die 10.000 nieuw Haagse woningen niet beter in de Vogelwijk, Benoordenhout, Marlot of in het Statenkwartier kan komen. Maar los daarvan: is er wel plek voor tienduizend woningen? Een bureau berekende dat als je het Zuiderpark met hoogbouw omgeeft, zoiets als Central Park in New York, dat je daar makkelijk tienduizend woningen kwijt kunt. Tsja.
Drie V's (of vier)
Maar die tienduizend woningen in Zuidwest komen natuurlijk niet op de tientallen plekken waar de laatste jaren al nieuwe woningen zijn neergezet. Dat wordt nog een fraaie puzzel. Het is aardig om tijdens de fietstocht ‘Uniek Den Haag Zuidwest’ te kijken waar die woningen dan wèl zouden kunnen komen en waar ontwerpers aan denken. En net als bij Dudok (‘Licht, lucht en ruimte’) zijn er ook anno 2021drie mantra’s: verdichten, verduurzamen en vergroenen. Daar zou ik graag ‘verbinden’ aan toe willen voegen.
Verduurzamen - Sloop, maar gelukkig niet altijd
Een mooi project binnen ‘verduurzamen’ is het aardwarmtestation aan de Leyweg/Zuidwoldestraat. Rond de 1200 huishoudens in Zuidwest krijgen dit jaar hun energie uit dit aardwarmtestation. Het streven is om 5000 woningen van aardwarmte te voorzien.
Dat de woningen uit de jaren ‘50 en ‘60 van de vorige eeuw vaak niet meer voldoen is niet altijd reden om ze te slopen. Dat slopen niet de enige manier is, en dat je ook ‘duurzaam’ kunt renoveren bewijst het herschapen Valtheblok! Dudok zou er trots op wezen. ‘Van wonen in een slooppand, naar erfgoed’, zo schreef Leo Oorschot ooit over deze ‘duurzame’ transformatie.
Verdichten
Tienduizend woningen erbij… Maar grote delen van Morgenstond, maar ook van Bouwlust en Vrederust zijn inmiddels onherkenbaar veranderd. Parel Moerwijk aan de Ulenpasstraat, Tre Volte aan de Dedemsvaartweg, de gehele Zuidlarenstraat, De Loef I en II aan de Loevesteinlaan, Hof Berestein aan de Beresteinlaan, de Tuinen Van Morgenstond aan de Coevordenstraat, Erasmusveld. Het is maar een greep uit de tientallen kleine of grotere nieuwbouwprojecten. Die verdichting zal het stadsdeel dus op andere terreinen of op andere manieren moeten zien te bereiken, zoals het optoppen van panden of het aanbouwen van woningen aan bestaande panden (bijv aan de ‘tuinzijde’)
En dan is er ook nog het streven naar een meer diverse bevolking binnen Zuidwest: niet enkel sociale huurwoningen, maar ook koopwoningen in het duurdere segment. Ook dat wordt nog een puzzel voor het stadsdeel dat ook ‘verbinden’ hoog in het vaandel heeft: immers hoe diverser de bevolking hoe minder cohesie.
Het komt goed
Meefietsend met ‘Uniek Den Haag Zuidwest’ zie je al snel dat er enorme vooruitgang wordt geboekt in Zuidwest. (ook de foto’s in deze blog geven een indruk van de bedrijvigheid). In september 2020 kreeg de stad 71 miljoen euro voor extra woningbouw en een groot gedeelte van dat bedrag gaat naar duizenden nieuwbouwhuizen aan de Zichten, de Gaarden en de Dreven.
En dan hebben we ook nog de Regio Deal Den Haag Zuidwest. Het rijk en de regio investeren gezamenlijk 15 miljoen euro. De stad werkt samen met bewoners en lokale ondernemers aan het vergroten van de sociale cohesie, werkgelegenheid, veiligheid en de economische positie van Zuidwest. Dat de voormalig stadsdeeldirecteur van Escamp, Rene Baron, dit project leidt, geeft alle vertrouwen.
Een derde reden om ervan uit te gaan dat het goed komt met Zuidwest is de grote belangstelling vanuit verschillende stedelijke instellingen voor Zuidwest, zoals bijvoorbeeld Platform Stad. Maar ook het bestaan van VOM DHZW is belangrijk: de Wijkontwikkelmaatschappij Den Haag Zuidwest. De gemeente verzorgt de sloop en het bouwrijp maken van de grond en Vestia bouwt de woningen.
Fietsen
Tijdens het ontspannen fietstochtje ‘Uniek Den Haag Zuidwest’ bekijken we een aantal nieuwbouwprojecten, lopen we even een ‘wederopbouw-binnenterreintje’ in, kijken we waar die ‘tienduizend woningen’ zouden kunnen komen, waar verdichting en verduurzaming al heeft plaatsgevonden en, niet als laatste, genieten we van de tientallen bijzondere kunstwerken in de wijk.
Benieuwd geworden naar wonen, stadsvernieuwing, wederopbouw, kunst en architectuur in Den Haag Zuidwest? Fiets dan mee met de tocht ‘Uniek Den Haag Zuidwest’
