Stadswandeling Den Haag: de creatieve metselaar
Op het einde van de 19e eeuw bouwen aannemers veel panden in de stijl van de neorenaissance, een soort ‘nationale’ bouwstijl vol trapgeveltjes, versieringen, speklagen, maskers aan de gevel en vooral veel horizontale witte lijnen. Als je deelneemt aan de stadswandeling ‘moderne architectuur’ kun je vrijwel alle kenmerken van de neorenaissance aanwijzen in één gebouw: het Departement van Justitie op de hoek van het Plein en de Lange Poten.
Regentessekwartier
Stadswijken in Den Haag die gebouwd zijn op het einde van de 19e eeuw, zoals het Regentessekwartier of het Nassaukwartier vallen op door relatief kleine aaneengeschakelde bouwprojecten, veelal uitgevoerd in de stijl van die toenmalige mode: de neorenaissance. Het is aardig te ‘ontdekken’ hoeveel panden zo’n bouwproject omvatte. Veelal zijn ze in symmetrie gebouwd. Mooie voorbeelden zijn de Suezkade 57-80 met ‘Anno’ aan de linkerkant en ‘1893’ helemaal aan de rechterkant, Conradkade 24-30, Weimarstraat 50-54, Regentesselaan 94-100, Daguerrestraat 64-74 en in diezelfde straat 119-133. Maar de wijk staat er vol mee.
Als je anno 2021 op de stoep loopt in het Regentessekwartier en je kijkt voor je uit, vallen in veel straten de tientallen horizontale en verticale witte lijnen van die neorenaissance-huizenrij meteen op.
Latei en boog
Een ander kenmerk van die neorenaissance-panden zijn de boogveldjes. Tijdens de stadswandeling of fietstocht door Den Haag komen we ze zeker tegen. Om het gewicht op de raam- of deurpartij op te vangen gebruikten de aannemers op het eind van die 19e eeuw geen latei (draagbalk), maar vingen ze het gewicht op door een boog. Dan krijg je het verschijnsel dat de ruimte boven het kozijn meteen doorloopt tot de boog. Die ruime daartussen is het boogveld.
Boogveld en boogtrommel
Zo’n boogveld kun je opvullen met bloemmotieven of met een koppetje en dan krijg je een in reliëf opgevuld boogveldje, een boogtrommel. Het Regentessekwartier en vlak ernaast, het Valkenboskwartier zijn rijk aan boogveldjes die opgevuld zijn met decoratief bedoeld mozaïek van siermetselwerk. In dat siermetselwerk is een ongekende variatie te zien in soorten baksteen, kleur en patronen.
De metselaar
Het zou niks verbazen als de metselaar vrij was deze bogen naar eigen smaak in te vullen. Een soort metselaarsstempel. Het lijkt aannemelijk dat hij daarbij gebruik kon maken van de voorraad stenen die de aannemer in depot had. Het is intrigerend te zien welk systeem de metselaar hanteerde bij de opvulling van die boogveldjes op de begane grond, eerste en soms ook tweede verdieping. En dan moest hij natuurlijk ook rekening houden met de boogveldjes die de concurrerende metselaar van het bouwblok ernaast had gebruikt
2021
In een paar gevallen heeft een eigenaar de boogveldjes later bedekt met spaanplaat en wit geschilderd of beschilderd met vogeltjes of zelfs met jugendstilmotieven. Maar de meeste boogveldjes in het Nassaukwartier of het Regentessekwartier zien eruit alsof de metselaar ze gisteren heeft gerealiseerd. Boogveldjes: ongekende creativiteit op een veldje van nog geen kwart vierkante meter.
Geïnteresseerd in de bouwkunst van Den Haag? Kijk dan ook naar onze fietstochten en wandelingen over architectuur: Uniek Den Haag Zuid-West, Besuyde den Houte, Gotische torentjes, moderne hoogbouw en een baljurk en Anders Winkelen.
