Wonen in Den Haag Zuid West - 6

DE BEWONERS EN DE STAD

Er gaat het nodige veranderen in Zuidwest en veranderen is lastig en gaat gepaard met emoties, zeker als het gaat om zo’n megaoperatie als Zuidwest te wachten staat. Tijdens de fietstocht ‘Uniek Den Haag Zuidwest’ besteden we aandacht aan de Dreven, Gaarden en Zichten. Maar we beginnen met het boek dat eind 2021 uitkwam, ‘Het verdriet van de Schilderswijk’ van Maaike van Charante.

Het verdriet van de Schilderwijk

‘De teloorgang van een Haagse volkswijk (1960-1980)’ luidt de ondertitel. Charante verwoordt niet alles even diplomatiek en enige nuance lijkt haar vreemd. Jammer is dat bij de tot nu toe verschenen besprekingen van haar boek iedereen vooral de pijlen richt op haar gebruik van het woord ‘omvolken’. Alsof het stadsbestuur doelgericht van plan is geweest de autochtone bewoners de wijk uit te krijgen. Dat lijkt me sterk. Maar je kunt wel zeggen dat het stadsbestuur toentertijd geen beleid had wat betreft de spreiding van de nieuwe bewoners in de stad. Dat is óók beleid. En daardoor werd de Schilderswijk het afvalputje van Den Haag.

Charante stelt het in het haar boek en Emma Verheij en Gerard van Westerloo schreven het al in Vrij Nederland in 1979: Iedereen heeft de mond vol van tolerantie en verdraagzaamheid, maar ”De feitelijke problemen zijn afgeschoven op een beperkt aantal volksbuurten. Daar wordt de tolerantie niet in woorden, maar in de dagelijkse omgang op de proef gesteld”. Het zou mooi zijn als dáár de discussie over was gegaan.

En wat Charante ook duidelijk aantoont: de gemakzucht van het toenmalige stadsbestuur om pas na een half jaar, na een jaar of zelfs helemaal niet te reageren op vragen en bezwaren van de bewoners van de Schilderswijk. Het lezen van ‘Het Verdriet van de Schilderswijk’ is anno 2022 huiswerk voor alle leden van de gemeenteraad. Wat kunnen we leren? Hoe goed gaan we nu om met vragen en verzoeken vanuit de bewoners van Zuidwest? Welk beleid voeren we wat betreft de bevolkingssamenstelling van deze wijk? En heel misschien ook wel: Hoe kunnen we sociaal zwakkeren én bewoners die extra zorg behoeven, hoe kunnen we die plaatsen in Benoordenhout, in het Statenkwartier, Marlot, de Vogelwijk of in het Van Stolkpark? Ofwel: hoe voorkom je als stad dat Zuidwest de Haagse banlieu wordt.

De Dreven, de Gaarden en de Zichten

Het aantal inwoners van Den Haag steeg in 2021 met een kleine 5000. Op het einde van 2021 telde onze stad 553.277 inwoners. Een groei van nog geen 1%. Dat valt vooralsnog alles mee. In Zuidwest staan nu 32.500 woningen en het stadsbestuur heeft de ambitie om in Zuidwest 10.000 nieuwe woningen te plaatsen. Ook in andere stadsdelen komen extra woningen. Maar wat als hoogbouwplannen als Bellevue, in Laak of in Bezuidenhout sneuvelen en daar minder woningen komen dan het stadsbestuur had gehoopt? Komen die dan extra in Zuidwest onder het mom van ‘nood breekt wet’.

Het principe ‘nood breekt wet’ was ook debiet aan het opheffen van de status ‘beschermd stadsgezicht’ voor de Dreven. “Beschermd stadsgezicht is één, maar dat mag natuurlijk grootschalige herstructureringen niet in de weg staan”, zo is de gedachte. Bij de Dreven staan nu 1038 woningen en dat worden er ruim 2300.

Bewoners hebben er intussen een hard hoofd in en vragen zich af of zij wel kunnen terugkeren naar hun wijk en hun straat als het project eenmaal voltooid is. En als het voltooid is, hoe zit het dan met sociale voorzieningen als buurthuizen, zorgcentra en sportaccommodaties? En meer gebied bebouwen, dat levert toch niet meer groen op. Ja, je kunt de hoogte in, maar de huidige bewoners voelen niks voor een hoogte van 70 meter. “Wij kiezen niet voor beschermd stadsgezicht, wij kiezen voor de bewoners” zegt de wethouder. Het lijkt erop dat een grote groep bewoners die laatste vijf woorden toch anders ziet.

Groen

Net zoals het beschermd stadsgezicht bij de Dreven wijkt voor de herstructureringsplannen, zo is de kans groot dat ook de plechtige belofte om het Leyenburgpark in Escamp te behouden voor groen, zal sneuvelen. Het parkje ligt op de hoek van de Loosduinsekade en de Volendamlaan. Maar in de gemeentelijke plannen lijkt het een loze belofte zijn geworden: Op deze plek komen wellicht honderden extra woonruimtes.

Zoals we tijdens de fietstocht ‘Uniek Den Haag Zuidwest zien is ‘groen’ een van de sterke punten van Zuidwest. De wethouder stelt bij de presentatie van zijn plannen in januari 2022 dat het groen in Zuidwest behouden blijft, en dat het er kwalitatief zelfs op vooruit gaat. Maar met duizenden woningen meer gaat het groen er toch echt niet op vooruit. 

Jaren geleden was ik ooit bij een bijeenkomst van stedenbouwers, bewoners en architecten. Daar presenteerde iemand een Zuidwest-voorstel met honderden woningen meer èn net zoveel groen. Maar als je goed keek, betrof het voor helft ‘groene daken’ op flatgebouwen of parkeergarages. Tsja, op deze manier win je, zoals de wethouder nu, wel een discussie over de hoeveelheid groen, maar op straat lopend heb je dan een groen-beleving van nul-komma-nul en gaan Zuidwestbewoners wat groen betreft er overduidelijk op achteruit.

Galvanischool in Duinoord

Om even terug te komen op ‘Het verdriet van de Schilderswijk’ en hoe stadsbestuurders toentertijd reageerden op bezwaren van bewoners is het zinvol om het huidige bestuurlijk debacle van de gemeente wat de renovatie en uitbreiding van de Galvanischool in Duinoord erbij te betrekken. Zowel de school als de gemeente ging volledig voorbij aan de bezwaren van bewoners. Die lieten het er niet bij zitten met als gevolg dat de renovatie en uitbreiding van de school nu al vier jaar stil ligt.

Het stadsbestuur pakt veel zaken in de stad goed aan en ook op een goede manier, en in Zuidwest moet inderdaad het nodige veranderen, maar wat het ingaan op bezwaren van bewoners betreft toont de stad niet bepaald een steile leercurve. Hopelijk kunnen bewoners van Zuidwest, net zoals de bewoners van Duinoord, met succes de vinger aan de pols houden.    

Piet Vernimmen

Benieuwd naar alle verhalen over architectuur in de stad? Bekijk dan de stadswandelingen en fietstochten: Uniek Den Haag Zuid West, Anders winkelen, Gotische torentjes, moderne hoogbouw en een baljurk, Besuyde den Houte. Of lees eerdere blogs uit de serie Wonen in Den Haag Zuid West en Haagse Hoogbouw.