Het Rampjaar 1672 -2
20 augustus komt eraan....!
Tijdens de stadswandeling of fietstocht ‘Kunst in de stad’ en ook bij ‘Drees, Oldenbarnevelt en Haags Jantje’, de stadswandeling langs bekende en minder bekende standbeelden, komen we langs het standbeeld van Johan de Witt op de Plaats.
Op 20 augustus 2022 is het 350 jaar geleden dat de gebroeders de Witt in het centrum van onze stad werden gelyncht. Het is een zwarte bladzijde uit de Nederlandse en zeker uit de Haagse geschiedenis. Hopelijk besteedt de stad er desondanks ruim aandacht aan. Om je alvast voor te bereiden enkele boekentips.
Rampjaar 1672 - Hoe de Republiek aan de ondergang ontsnapte.
Luc Panhuysen beschrijft de gebeurtenissen uit deze periode aan de hand van de belevenissen van het gezin van Baron Godard van Reede en zijn vrouw Margaretha. Godard is voornamelijk van huis om troepen voor het land te verkrijgen, zijn vrouw vlucht achter de waterlinie en hun zoon vecht als kolonel in het leger van de Prins. Een mooie combinatie van persoonlijke ervaringen en van een land in een desperate oorlog
Luc Panhuysen; uitg Atlas; 2009;300 blz. ISBN 978-90-450-1328-2
Rampjaar 1672 - Een radiodocumentaire - 2CD Luisterboek.
Deze schitterende en heldere radiodocumentaire over het rampjaar maakt eveneens gebruik van de briefwisseling tussen Heer en Vrouwe van Reede. Daarnaast komen ooggetuigeverslagen, pamfletten, liederen en gebeden het oor voorbij. Panhuysen becommentarieert. Met de stemmen van onder andere Annemarie Oster, Ton Lutz, Job Cohen, Frits Lambrechts en vele anderen.
www.rubinstein.nl – 2009- ISBN 978-90-476-0838-7
Gedrukte chaos - Populisme en moord in het Rampjaar 1672
Michel Reinders maakt in dit boek duidelijk dat het in 1672 niet enkel ging om de Oranjes en de regenten, maar dat de rol van de burgerbevolking wezenlijk was. “Pamfletten vormden de motor die de oproerige burgerbeweging eerst in gang zette en vervolgens zijn verwoestende snelheid en kracht gaf”. In 1672 verschenen meer dan 1600 pamfletten: met in toaal 800.000 tot 2.4 miljoen publicaties. Een fascinerend boek. Reinders:”Pamfletschrijvers wisten dat de kans op succes het grootst was als een boodschap bevestigde wat een aanzienlijk deel van het publiek al dacht”. Waar kennen we dat van?
Michel Reinders; uitg Balans; 2010; 332 blz; ISBN 978-94-600 3284 4
Moordenaars van Jan de Witt - de zwartste bladzijde van de Gouden Eeuw
Ronald Prud’homme begint het boek met het opgetekende verslag van Hendrick Verhoeff, de bekende ooggetuige-beschrijving van de gebeurtenissen op 20 augustus 1672. Maar Verhoeff zelf behoort niet tot de moordernaars, dat zijn Maarten van Valen, Pieter Verhagen, Christoffel de Haen en enkele anderen. Reinders belicht hun geschiedenis, hun aaandeel in de moordpartij en hoe het hen verder verging (inlcusief de beloning die zij ontvingen vanuit het Oranjehuis.)
Ronald Prud’homme van Reine; Arbeiderspers; 2013; 232 blz. ISBN 97-90-295-8741-9
De ware vrijheid - De levens van Johan en Cornelis de Witt
Is het boek van Panhuysen ‘Rampjaar 1672’ het standaardwerk over dit revolutionaire jaar, ‘De Ware vrijheid’ is het standaardwerk over de gebroeders de Witt. Niet voor niks verscheen in 2020 al de 14e druk. Panhuysen belicht hun afkomst en opvoeding, hoe zij zich een plaats verwerven in de 17e eeuwse wereld en hoe de wereld, zowel nationaal als internationaal, hun leven beïnvloedt. Hoe ze elkaar steunen en steun zoeken bij elkaar. “Dit moet wel slecht aflopen”, is de gedachte die zich steeds meer opdringt in dit meeslepend geschreven boek.
Luc Panhuysen – uitg Atlascontact- 2005- 526 pag- ISBN 978-90-467-0709-9
Johan de Witt en het Rampjaar - Een bloemlezing uit zijn correspondentie
Het is in deze tijd van facebook en email nauwelijks meer voorstelbaar, maar in vroeger tijden was het schrijven van brieven, ondanks dat iemand al een volle dagtaak bekleedde, een dagelijkse bezigheid. Zo ligt in het Nationaal Archief de correspondentie van Johan de Witt: 35.000 brieven. Al een aantal jaren spit het Johan de Wittprojectteam deze brieven door. Deze bloemlezing bevat een 25-tal brieven van en aan de Witt, alle geschreven in 1672. Elke brief bevat een inleiding, een copy van de handgeschreven tekst, een transcriptie én een hertaling in modern Nederlands. In een van de laatste brieven uit 1672, gedateerd 12 augustus, waarin hij afscheid neemt als raadspensionaris, schrijft de Witt:”Bij voorspoed eisen allen voor zich de eer, bij tegenspoed wijt men het één”. Acht dagen later zou het volk ‘het recht’ in eigen hand nemen.
Ineke Huysman en Roosje Peeters; Uitg. Catullus; 2022; 272 blz. ISBN978-94-924-0972-0
Het Waterwapen - Een historisch stripverhaal - De oude Hollandse Waterlinie in het Rampjaar 1672
De Oude Hollandse Waterlinie kwam moeizaam tot stand en was pas in de zomer van 1672 op volle sterkte: een strook van soms kilometers breed van de Zuiderzee tot de Biesbosch moest het westen van het land verdedigen.
Een schitterend idee van de Provincie Zuid-Holland en de Stichting Oude Hollandse Waterlinie om de toch ingewikkelde gebeurtenissen, ‘ingewikkeld’op nationaal èn op internationaal gebied, in een stripboek vorm te geven. Hopelijk ligt het boek de komende maanden in grote voorraden in boekhandel en musea.
Fred de Heij en Ad Maas; Uitg Stichting Oude Hollandse Waterlinie Woerden; 2022; 50 blz; ISBN 978-90-827-4642-
Piet Vernimmen
Benieuwd naar meer verhalen over kunst en de geschiedenis van Den Haag ? Bekijk dan de aangeboden stadswandelingen en fietstochten, zoals bijvoorbeeld Drees, Oldenbarnevelt en Haags Jantje, Het Statenkwartier: Indische wandeling, ‘Kunst in de stad’.
