Het dessert en het toetje

puddingvorm familie Vernimmen

In het Kunstmuseum is sinds het weekend van 23 november 2024 een wel heel erg aardige tentoonstelling te bewonderen. ‘Grand Dessert- de geschiedenis van het toetje’. Janny van der Heijden was gastconservator van deze expositie, eentje die zich verre houdt van het principe ‘less is more’. 

In het Westdorpse Huize Vernimmen aan de Graaf Jansdijk spraken wij in de jaren ’50 - ’60 in mijn herinnering niet van toetjes, laat staan van desserts en van een grand dessert was al helemaal geen sprake. Nee, wij hadden het over pap, rijstepap (soms opgeleukt met een kleine schepje bruine basterdsuiker), griesmeelpap of havermoutpap. De zondag bracht ‘pudding’. In de schaal hierboven. Als je die schaal omkeerde kreeg je een mooi versierde fruitvorm. Met  Kerst en Pasen werd de pudding versierd met rode bessensaus - van Flipje Tiel. Toetjes deden bij ons thuis pas hun intrede begin jaren ’70. Die waren niet huisgemaakt, maar kwamen van de Gruyter of de Spar. Toppunt van luxe en feest was in die beginperiode de vlaflip. In de meeste Westdorpse gezinnen zal het niet veel anders zijn geweest.

Tijdens de opening voor de pers op 22 november verhaalde Janny van der Heijden op aanstekelijke wijze welke ontwikkeling het toetje had doorgemaakt. Toetjes waren niet altijd zoet en werden ook wel eens midden in de maaltijd opgediend. 

In de 17e eeuw werd in Nederland de eetcultuur belangrijk en die ontwikkeling begon in de hogere sociale lagen. Niet enkel servies, glazen en bestek kregen de volle aandacht, maar de ook de bereiding en het opdienen van het eten zelf werd tot kunst verheven. 

Het woord dessert is afgeleid van het Franse ‘desservir’ dat de tafel afruimen betekent. De tafel werd na de maaltijd afgeruimd en dan knalde de gastheer na de toch al vaak overvloedige maaltijd met het luxe, zoete dessert. Het was kostbaar en kwam uit ‘onze oosterse wingewesten': suiker, cacao, vanille. Het dessert: het was het sluitstuk, het laatste cadeau van de gastheer.

Grand Dessert is een fantastische feestelijke kleurrijke en verrassende tentoonstelling. Gaat dat zien.

 

Piet Vernimmen

Benieuwd naar meer verhalen over kunst en de geschiedenis van Den Haag? Bekijk dan de aangeboden stadswandelingen en fietstochten, zoals bijvoorbeeld 'Kunst in de stad', 'Kunst rond Cats', 'Besuyde den Houte', 'Drees, Oldebarnevelt en Haags Jantje', 'Kunst rond de Maria Hoeve', 'Naar Ot en Sien'. Of naar de rest van het originele aanbod van kleinschalige wandel- en fietstochten in Den Haag.