Reinkenstraat 19
Boekbespreking
Lopend in de Haagse Reinkenstraat zie je bij nummer 19 een bronzen gedenkplaat aan de muur. Die plaquette, gemaakt door beeldend kunstenaar Loek Bos, herinnert aan de oorlog. Bewoonster van de bescheiden portiekwoning Mies Walbeehm, neemt van eind 1941 tot maart 1943 tientallen ondergedoken Joodse mensen op.
Mies Walbeehm wordt in 1903 op Java, Nederlands-Indië, geboren. Haar streng calvinistische vader verhuist wegens gezondheidsproblemen in 1910 met zijn gezin naar Nederland. Mies volgt in de jaren ’30 in Brussel een opleiding tot masseuse en in 1938 neemt zij als een van de eerste bewoners haar intrek in de pas opgeleverde portiekflat aan de Reinkenstraat. Het gaat goed met de masseuse-praktijk en ze neemt ‘Sano’ Groen in dienst als hulp in de huishouding.
Eind 1941 herbergt Mies de eerste onderduiker en in de kleine portiekwoning zitten de maanden erna soms wel 30 Joodse Hagenaars tegelijkertijd ondergedoken. Overal matrassen, zelfs de badkuip is slaapplaats en Mies zelf slaapt in de gang onder een gangkastje. In maart 1943 wordt het onderduikadres verraden en de Duitsers pakken de aanwezige 24 onderduikers op. In die anderhalf jaar hebben dan ruim 80 onderduikers in het feitelijk onmogelijke onderduikadres een veilig onderkomen gevonden.
De gevangen onderduikers worden op transport gezet naar Sobibord waar ze in april 1943 in de gaskamer terechtkomen. Mies komt als ‘gevangene 1929’ terecht in het Oranjehotel. Begin juli1943 brengen de Duitsers haar over naar Konzentrationslager Herzogenbusch , ofwel het concentratiekamp van de SS in Vught. Begin augustus 1944 laten de Duitsers haar vrij en keert ze terug naar Den Haag.
‘Hulp in de huishouding’, Sano, speelt in het onderduikadres een belangrijke rol. Zij wisselt bonnen in, zorgt voor de boodschappen en is voor Mies steun en toeverlaat. Als na de oorlog de discussie ontstaat of Mies niet te veel risico heeft genomen door teveel onderduikers op te nemen, neemt ze het tijdens een toespraak ter gelegenheid van de onthulling van de plaquette voor Mies op: “Samen met de 24 Joodse mensen, bleef jij, Mies, op je post, slapend in de gang, Je kas- en dagboek op de tafel waar je onder sliep. Je gaf je huis, je spaargeld en je vrijheid. Je bleef jouw mensen trouw tot het bittere eind.”
In de tien hoofdstukken die het boek telt, gaat de auteur onder andere verder in op het leven in kamp Vught, analyseert het verraad, beschrijft het arrestatieteam van maart 1943 en het leven van Mies Walbeehm na de oorlog. De auteur maakt duidelijk dat het verraad niet het gevolg was van het grote aantal onderduikers. Speksnijder schrijft: ”Ze nam grote persoonlijke risico’s, terwijl ze wist wat er op het spel stond. Niet alleen voor de onderduikers, ook voor haarzelf.”
‘Reinkenstraat 19 - Een uniek Haags onderduikadres’, Cor Speksnijder; Uitg De Nieuwe Haagsche, `152 pag. €18,95. ISBN 978-94-6010-114-4
(de illustraties komen uit het boek)
Piet Vernimmen
Benieuwd naar meer verhalen over de geschiedenis van Den Haag? Bekijk dan de aangeboden stadswandelingen en fietstochten, zoals bijvoorbeeld 'Drees, Oldebarnevelt en Haags Jantje', 'Echt Gebeurd!', 'Het Statenkwartier - Anekdotes en verhalen' of 'Anders Winkelen'. Kijk ook naar de rest van het originele aanbod van kleinschalige wandel- en fietstochten in Den Haag!
Of stuur een mailtje naar
